三浦ノート

自分の経験したことを検索可能にしていくブログ.誰かの役に立ってくれれば嬉しいです.

【熱力学】気体の定圧比熱と定積比熱の差とエンタルピー

気体の定圧比熱と定積比熱の差は

\begin{equation} C _ {p}=C _ {V}+\left\{\left (\frac{\partial U}{\partial V} \right ) _ {T}+p\right\}\left (\frac{\partial V}{\partial T} \right ) _ {p} \end{equation}

で与えられる.

また,温度変化に伴う体積変化が $ dV = (\partial V / \partial T) _ {過程} d T $ であるような準静的過程での比熱 $ C _ {過程} $ は

\begin{equation} C _ {過程} = C _ V + (C _ p-C _ V) \left ( \frac{\partial V}{\partial T} \right ) _ {過程} \bigg / \left (\frac{\partial V}{\partial T} \right ) _ {p} \end{equation}

で与えられる.

また,エンタルピーを $ H=U+p V $ としたとき,比熱は

\begin{equation} C _ {p}=\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right) _ {p}=C _ {V}+\left\{V-\left(\frac{\partial H}{\partial p}\right) _ {T}\right\}\left(\frac{\partial p}{\partial T}\right) _ {V} \end{equation}

となる.

導出

熱力学第一法則より, $ dU = d'Q - pdV $ である.

$ U $ が $ T,V $ に依存するとして全微分をすると,

\begin{align} dU &= \underbrace{\left(\frac{\partial U}{\partial T}\right) _ {V}} _ {=C _ V} d T+\left(\frac{\partial U}{\partial V}\right) _ {T} d V \\ \therefore \qquad d'Q &= C _ V d T+\left \{p+\left(\frac{\partial U}{\partial V}\right) _ {T}\right \} d V \label{eq:8netu} \\ \therefore \qquad C _ p &= \left(\frac{d'Q}{d T}\right) _ {p} = C _ V +\left \{p+\left(\frac{\partial U}{\partial V}\right) _ {T}\right \} \left(\frac{\partial V}{\partial T}\right) _ {p} \label{ea:netu8} \end{align}

である.式\eqref{eq:8netu}より,

\begin{align} C _ {過程} &= \left(\frac{d'Q}{d T}\right) _ {過程} = C _ V +\left \{p+\left(\frac{\partial U}{\partial V}\right) _ {T}\right \} \left(\frac{\partial V}{\partial T}\right) _ {過程} \\ &\overset{\eqref{ea:netu8}}{=} C _ V +(C _ p-C _ V) \left(\frac{\partial V}{\partial T}\right) _ {過程} \bigg / \left (\frac{\partial V}{\partial T} \right ) _ {p} \end{align}

である.

エンタルピー $ H =U+p V$ の全微分は

\begin{align} dH &= dU +V dp + p dV \\ &= d'Q -\cancel{p dV} +V dp + \cancel{p dV} \label{eq:netu8H} \end{align}

であり,圧力 $ p $ 一定では $ dH = d'Q $ であるので,

\begin{equation} C _ {p}=\left(\frac{d'Q}{d T}\right) _ {p}=\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right) _ {p} \end{equation}

である.

エンタルピー $ H $ が $ p,T $ に依存するとして全微分すると,

\begin{align} d H &=\left(\frac{\partial H}{\partial p}\right) _ {T} d p+\underbrace{\left(\frac{\partial H}{\partial T}\right) _ {p}} _ {=C _ p} d T \\ \therefore \qquad d ^ {\prime} Q &=C _ {p} dT+\left\{\left(\frac{\partial H}{\partial p}\right) _ {T}-V\right\} d p &(\because \eqref{eq:netu8H}) \\ \therefore \qquad C _ V &= \left(\frac{d'Q}{d T}\right) _ {V} = C _ {p} +\left\{\left(\frac{\partial H}{\partial p}\right) _ {T}-V\right\} \left(\frac{\partial p}{\partial T}\right) _ {V} \end{align}

となる.

参考

熱力学

熱力学